Czym jest depresja?
Większość z nas od czasu do czasu odczuwa przygnębienie i smutek. Niezdany egzamin, kłótnia z przyjacielem, nieudana rozmowa kwalifikacyjna, czy rozstanie z partnerem – to przykłady zdarzeń, które mogą doprowadzić do gorszego samopoczucia. Zaburzenia nastroju – takie jak np. depresja polegają na znacznie poważniejszych i długotrwałych objawach. Kiedy więc możemy mówić o depresji?
Jakie są objawy depresji?
Depresja jest najbardziej powszechną postacią zaburzeń nastroju. Diagnoza depresji stawiana jest osobie, która przez co najmniej 2 tygodnie jest znacząco przygnębiona albo nie wyraża zainteresowania działaniami, które kiedyś sprawiały jej przyjemność (albo jedno i drugie). Wymagana jest obecność także innych objawów, są to między innymi:
- obniżony nastrój utrzymujący się przez większą część dnia (uczucie smutku, pustki, braku nadziei),
- zwiększona drażliwość, irytacja,
- znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności,
- znaczący spadek masy ciała bez celowego ograniczania przyjmowanych pokarmów lub zwiększenie masy ciała, albo zmniejszenie lub zwiększenie apetytu,
- problemy ze snem, bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia,
- pobudzenie (np. chodzenie w tę i z powrotem, wiercenie się), lub spowolnienie psychoruchowe (spowolniona mowa, spowolnione kroki),
- zmęczenie lub poczucie braku energii (trudności z wykonywaniem codziennych czynności),
- zwiększona męczliwość,
- zwiększona płaczliwość,
- poczucie braku własnej wartości lub nieadekwatne nadmierne poczucie winy,
- zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji albo brak zdecydowania,
- nawracające myśli o śmierci i samobójstwie,
- unikanie kontaktów społecznych, wycofanie z aktywności.
Depresja wpływa na zdolność do funkcjonowania w codziennym życiu, pracy, relacjach interpersonalnych oraz na ogólną jakość życia. Dotyka miliony ludzi na całym świecie, niezależnie od wieku, płci czy statusu społecznego. Zanim jednak zaczniemy mówić o diagnozie depresji, trzeba wykluczyć dolegliwości somatyczne, które mogą dawać objawy depresji np. zaburzenia funkcji tarczycy (niedoczynność tarczycy). Bierze się także pod uwagę sytuację życiową danej osoby (np. nie diagnozuje się depresji u osoby, cierpiącej po śmierci bliskiej osoby – chyba że trwa to nienaturalnie długo).
Jakie mogą być przyczyny depresji?
Istnieje wiele teorii dotyczących przyczyn depresji, ale większość ekspertów jest zgodna, że depresja jest rezultatem złożonej interakcji czynników społecznych, psychologicznych i biologicznych.
- Naukowcy szacują, że około 30-60% wszystkich przyczyn depresji wynika z czynników genetycznych. Depresja ma związek z chemią mózgu i różnicach w poziomie serotoniny, noradrenaliny, dopaminy i innych związków chemicznych.
- Znaczenie mają także czynniki środowiskowe: np. doświadczenie przemocy, zaniedbanie, czy brak wsparcia społecznego. Dzieci rodziców, którzy są oziębli, nie okazują uczuć, są nadmiernie władczy lub krytyczni mają tendencję do zachorowania na depresję jako dorośli ludzie. Podobnie jest w przypadku osób, których rodzice rozwiedli się, byli w separacji lub gdy któreś z rodziców zmarło w okresie dorastania dziecka.
- Niemal we wszystkich kulturach prawdopodobieństwo zachorowania na depresję jest wyższe u kobiet niż u mężczyzn.
- Ryzyko wystąpienia depresji zwiększają negatywne i stresujące doświadczenia życiowe. Główne z nich to: śmierć bliskiej osoby, rozwód, separacja, konflikty, bezrobocie, problemy finansowe, samotność.
- W rozwoju depresji istotne są także czynniki psychologiczne: niskie poczucie własnej wartości, pesymistyczne myślenie, czy trudności w radzeniu sobie ze stresem.
- Ponadto na wystąpienie depresji mogą mieć wpływ: przyjmowane leki, uzależnienia, czy współistniejące choroby somatyczne.
Diagnoza i leczenie
Najpopularniejsze metody leczenia depresji to:
- Psychoterapia
Jedną z najbardziej polecanych metod w przypadku leczenia depresji jest terapia poznawczo-behawioralna, której działanie i efektywność udowodnione jest naukowo w licznych badaniach. Psychoterapia jest pomocna w zrozumieniu przyczyn depresji, zmianie negatywnych wzorców myślenia oraz rozwijaniu zdrowych strategii radzenia sobie ze stresem. Terapia pomaga konstruktywnie radzić sobie z wyzwaniami, które wydają się przytłaczające i oferuje narzędzia ułatwiające kwestionowanie negatywnych myśli.
- Farmakoterapia
Leki przeciwdepresyjne, przepisane przez lekarza psychiatrę mogą pomóc w regulacji poziomów neuroprzekaźników i złagodzeniu objawów depresji. Warto wiedzieć, że większość leków przeciwdepresyjnych zaczyna działać po 2 tygodniach, a pełny efekt terapeutyczny najczęściej ujawnia się po 4-8 tygodniach. Nie należy gwałtownie odstawiać leków przeciwdepresyjnych, ponieważ wzrasta ryzyko nawrotu i nasilenia objawów.
- Leczenie biologiczne
Elektrowstrząsy – metoda o udowodnionej skuteczności, choć nie do końca poznanym mechanizmie działania. Zarezerwowana dla leczenia depresji lekoopornych. Ze względu na ryzyko związane z leczeniem oraz działania niepożądane może być stosowana wyłącznie w warunkach szpitalnych. Zabiegi elektrowstrząsów są wykonywane w pełnym znieczuleniu przy zwiotczeniu mięśni szkieletowych.
- Zmiana stylu życia i wsparcie społeczne
Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, odpowiednia ilość snu oraz unikanie używek mogą wspierać leczenie depresji i poprawić ogólną jakość życia. Wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół oraz grup wsparcia jest niezwykle ważne w procesie zdrowienia. Osoby cierpiące na depresję potrzebują wysłuchania, akceptacji oraz wsparcia emocjonalnego.
Podsumowanie
Depresja to poważne zaburzenie, które może znacząco wpłynąć na życie osoby cierpiącej na nią oraz jej bliskich. Może się przejawiać na wiele sposobów i charakteryzować się różną intensywnością. Ważne jest, aby zrozumieć jej przyczyny, rozpoznać objawy i podjąć odpowiednie kroki w celu leczenia. Pamiętajmy, że depresja nie jest oznaką słabości, lecz chorobą, którą można i należy leczyć. Depresja to problem rzeczywisty, powszechny i bardzo poważny. Na szczęście szanse na jej wyleczenie są duże.
