Komunikowanie zdrowych granic
Granice są fundamentem zdrowych relacji. Umożliwiają one określenie naszych oczekiwań, respektowanie własnych potrzeb oraz zrozumienie i szanowanie potrzeb innych. Pomagają unikać konfliktów i nieporozumień, ponieważ jasno pokazują, czego od siebie nawzajem oczekujemy. Chociaż zdajemy sobie sprawę, że są potrzebne — ich komunikowanie bywa trudne i często budzi lęk. W efekcie wielu z nas unika mówienia o swoich potrzebach albo wręcz przeciwnie — stawia żądania i wybucha gniewem. Jak zatem skutecznie i z szacunkiem dla innych informować o swoich granicach?
Elementy zdrowej komunikacji
Skuteczna i zdrowa komunikacja to umiejętność, której można się nauczyć. Choć początkowo, nauka będzie wymagała od Ciebie sporo wysiłku – w miarę praktyki wyrażanie swoich potrzeb będzie dla Ciebie coraz łatwiejsze i naturalne.
- Przyjmij postawę asertywną
Istnieją 3 podstawowe rodzaje postaw w komunikacji: bierna, agresywna i asertywna. W postawie biernej brakuje szczerości w kwestii własnych uczuć. Godzenie się na rzeczy, których nie chce się robić wiąże się z poczuciem przytłoczenia i frustracją. Postawa agresywna charakteryzuje się brakiem szacunku do potrzeb i uczuć innych. Polega na wysuwaniu swoich żądań, z jednoczesnym atakowaniem innych poprzez niemiłe raniące słowa, krzyki, podnoszenie głosu. Opiera się na przekonaniu, że Twoje potrzeby i uczucia są najważniejsze. Kiedy jesteś asertywny, wyrażasz swoje uczucia i potrzeby, jasno, spokojnie i wprost, z dużym zrozumieniem i szacunkiem dla siebie i osoby, z którą rozmawiasz.
- Używaj komunikatów „Ja”
Komunikat „Ja” to wypowiedź, w której przekazujesz, jak sytuacja wygląda z Twojej perspektywy – co czujesz, co jest dla Ciebie ważne i czego potrzebujesz. Gdy skupiasz się na własnych uczuciach, zamiast na niewłaściwym zachowaniu drugiej osoby masz dużą szansę na to, że spotkasz się ze zrozumieniem, a nie postawą obronną. To komunikat, który pozwala innym na zrozumienie, co przeżywasz i na czym Ci zależy.
- Sformułuj prośbę zamiast żądań
Jeśli zależy Ci na tym, aby druga osoba coś zrobiła albo zmieniła w swoim zachowaniu, najlepiej zwróć się do niej z prośbą, a nie żądaniem. Żądania wywołują niechęć i postawę obronną. Prośba i uzasadnienie, dlaczego Ci na czymś zależy, będą odebrane lepiej i zwiększą szansę na współpracę i kompromis.
- Podkreśl, jeśli prosisz o coś ważnego
Nie wszystkie prośby są tak samo ważne, więc jeśli prosisz o coś ważnego, powiedz o tym. Przyznaj, jeśli szczególnie zależy Ci na spełnieniu jakiejś prośby. Pomoże to odróżnić odbiorcy najważniejszą prośbę od innych, mniej ważnych. Powiedz: „To dla mnie naprawdę ważne”, „Wiele by to dla mnie znaczyło”, „Będę bardzo wdzięczny”.
- Mów konkretnie
Najwięcej problemów w komunikacji wynika z tego, że nie komunikujesz się wprost, tylko pozostawiasz drugiej osobie ogromne pole do domysłów, o co tak naprawdę chodzi. Komunikat jest najskuteczniejszy wtedy, kiedy jest prosty, precyzyjny i konkretny. Zwróć uwagę na to, aby dokładnie doprecyzować, na czym Ci zależy i o co prosisz. Zamiast ogólnego: „Proszę, traktuj mnie z szacunkiem”, powiedź „Proszę, nie podnoś na mnie głosu, usiądźmy i porozmawiajmy na spokojnie”, albo zamiast „Nie dawaj dzieciom niezdrowego jedzenia”, powiedź „Proszę, nie dawaj dzieciom czekoladowych batonów i cukierków”.
- Zachowaj spokój i pewność siebie
Stawianie granic i wyrażanie próśb przynoszą lepsze rezultaty, kiedy mówisz z przekonaniem i zachowujesz spokój. Pokaż drugiej osobie, że wierzysz w to co mówisz. Nie umniejszaj wagi swojej prośby słowami w rodzaju: „tak jakby”, „w pewnym sensie”, „może”, „tylko”. Nadmierne przepraszanie i usprawiedliwianie siebie również mogą osłabić prośbę, sugerując, że jest nieważna, bądź że nie powinieneś o to prosić.
- Sprawdź, czy rozmówca Cię rozumie
Jeśli chcesz uniknąć nieporozumień, upewnij się, czy osoba, z którą rozmawiasz, dobrze Cię zrozumiała. Zapytaj: „Czy wiesz, o co mi chodzi?”, „Czy masz jakieś pytania?”, „Czy to, co mówię, jest dla Ciebie zrozumiałe?”
- Zadbaj o odpowiedni ton głosu
Ważne jest nie tylko to, co mówisz, ale również to, jak mówisz. Ton głosu może całkowicie zmienić sens słów. Staraj się mówić wolniej, miłym i spokojnym tonem. Przyjazny, lecz stanowczy ton głosu pomoże właściwie odebrać znaczenie Twoich słów.
- Wybierz właściwy moment
Bardzo istotny jest wybór właściwego momentu na rozmowę. Choć to kuszące, żeby powiedzieć drugiej osobie od razu „na gorąco”, co Ci w niej przeszkadza — lepiej odpowiednio przygotuj się do rozmowy i zaczekaj aż emocje opadną.
Daj sobie czas na zebranie myśli, zastanowienie się nad tym co czujesz i co chcesz w związku z tym ustalić. Najlepszy moment na rozmowę to taki, kiedy Ty i Twój rozmówca jesteście spokojni, trzeźwi, wypoczęci i kiedy nic Was nie rozprasza. Pamiętaj, że komunikacja twarzą w twarz sprawdzi się o wiele lepiej, niż pisanie wiadomości tekstowych, ponieważ dzięki wskazówkom płynącym z mowy ciała, pozwoli Wam lepiej się zrozumieć.
Podsumowanie
Wyznaczanie granic jest kluczowym elementem zdrowych relacji i dobrego samopoczucia. Pomaga zrozumieć i chronić potrzeby, a także szanować granice innych osób. Wyznaczanie granic wymaga świadomego podejścia, jasnej komunikacji oraz konsekwentnego utrzymywania swoich oczekiwań. Warto poświęcić nieco czasu i wysiłku w naukę wyznaczania granic, aby później móc cieszyć się zdrowymi i harmonijnymi relacjami w życiu codziennym.
