Zaburzenie lękowe z napadami paniki
Napady paniki są intensywnym doświadczeniem lęku oraz dyskomfortu, które często pojawiają się nagle i bez wyraźnej przyczyny. Mogą być przerażające i dezorientujące, a osoby, które ich doświadczają, często obawiają się, że stracą kontrolę nad swoim ciałem.
Czym jest napad paniki?
Napad paniki to nagły wzrost narastającego wzbudzenia fizjologicznego, który pojawia się „nie wiadomo skąd” lub w reakcji na kontakt z sytuacją fobiczną. Według kryteriów DSM-5 o zaburzeniu panicznym mówimy wtedy, gdy osoba doświadcza nawracających, niespodziewanych ataków paniki oraz co najmniej przez miesiąc nieustannie obawia się kolejnego napadu lub jego potencjalnych konsekwencji.
Aby można było mówić o pełnym ataku paniki, musi dojść do gwałtownego wystąpienia co najmniej czterech z następujących symptomów:
- uczucie silnego, nierównego lub przyspieszonego bicia serca,
- pocenie się,
- drżenie lub trzęsienie się,
- uczucie spłycenia oddechu lub duszności,
- wrażenie dławienia się,
- ból lub dyskomfort w klatce piersiowej,
- nudności lub ból brzucha,
- zawroty głowy, niepewność, poczucie zbliżającego się omdlenia, zasłabnięcia,
- dreszcze lub uczucie gorąca,
- poczucie odrętwienia lub mrowienia,
- derealizacja (poczucie odrealnienia) lub depersonalizacja (poczucie bycia obok samego siebie),
- obawa przed utratą kontroli, szaleństwem,
- poczucie nadchodzącej śmierci.
Napady paniki są dość krótkie, ale intensywne. Symptomy pojawiają się gwałtownie i zazwyczaj osiągają maksymalne natężenie w ciągu około dziesięciu minut. Napady paniki często są niespodziewane, zdarza się, że występują w czasie odpoczynku lub we śnie (nocne napady paniki). Potrafią być uwarunkowane sytuacyjnie, gdy osoba znajdzie się w określonych warunkach, np. prowadzi samochód lub przebywa w tłumie.
Przyczyny napadów paniki
Przyczyny napadów paniki są złożone i mogą różnić się w zależności od osoby. Wśród najczęstszych czynników ryzyka wymienia się:
- Obciążenie genetyczne — osoby z rodziną, w której występują zaburzenia lękowe, mogą być bardziej podatne na wystąpienie napadu paniki.
- Nieprawidłowości biochemiczne — w atakach paniki dużą rolę odgrywają dwa główne układu neuroprzekaźnikowe: noradrenergiczny i serotoninergiczny.
- Stres — wysoki poziom stresu, szczególnie przewlekłego.
- Traumatyczne wydarzenia — np. wypadek, przemoc czy utrata bliskiej osoby.
- Zaburzenia współwystępujące — np. depresja czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.
- Substancje psychoaktywne — nadużywanie alkoholu, narkotyków lub niektórych leków.
Metody leczenia
Diagnoza napadów paniki wymaga szczegółowego wywiadu medycznego oraz oceny objawów. Ważne jest, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny, takie jak problemy kardiologiczne czy neurologiczne. Jeśli napady paniki są częste i mają znaczący wpływ na codzienne funkcjonowanie, warto sięgnąć po pomoc specjalistów. Najczęściej stosowane metody leczenia to:
- Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) — wg badań naukowych jest uważana za jedną z najskuteczniejszych form terapii w leczeniu napadów paniki.
- Farmakoterapia — leki przeciwlękowe i antydepresyjne mogą być przepisywane, przez lekarza psychiatrę, aby pomóc w kontrolowaniu objawów.
- Techniki relaksacyjne — nauka technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie czy medytacja może pomóc w redukcji lęku,
- Zmiana stylu życia — zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie substancji psychoaktywnych mogą znacząco wpływać na redukcję napadów paniki.
Radzenie sobie z napadami paniki
Napad paniki może być bardzo przerażającym i nieprzyjemnym doświadczeniem, ale na pewno nie jest niebezpieczny.
Panika jest całkowicie naturalną reakcją somatyczną, która po prostu występuje niezależnie od kontekstu. Jest ona związana z reakcją walki lub ucieczki, która stanowi fizjologiczne przygotowanie do walki lub ucieczki w sytuacji zagrożenia życia. Tym, co sprawia, że atak paniki jest wyjątkowy i trudny do przezwyciężenia jest to, że intensywne reakcje somatyczne zachodzą w sytuacji braku jakiegokolwiek bezpośredniego lub wyraźnego niebezpieczeństwa. Na doznania, które są intensywne i niewytłumaczalne, na ogół reagujemy jeszcze większym lękiem i poczuciem zagrożenia.
Umysł może błędnie interpretować, to co się dzieje wewnątrz organizmu jako zagrożenie dla życia. Tej eskalacji można uniknąć, uświadamiając sobie, że to tylko lęk i że to, co się dzieje, nie jest w żaden sposób niebezpieczne.
Radzenie sobie z napadami paniki może być trudne i wymaga czasu, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w ich przezwyciężeniu:
- Zrozumienie napadu paniki — wiedza o tym, czym są napady paniki i jakie są ich objawy, może pomóc w ich rozpoznaniu i zrozumieniu.
- Skupienie na chwili obecnej — pomoże ograniczyć zakres uwagi, poświęcanej dokuczliwym objawom fizycznym,
- Techniki oddechowe — nauka kontrolowania oddechu może pomóc w redukcji lęku i uspokojeniu się podczas napadu paniki.
- Analiza wyzwalaczy — identyfikacja i zaobserwowanie okoliczności, które mogą wywoływać napady paniki.
- Wsparcie społeczne — rozmawianie o swoich lękach z bliskimi osobami oraz korzystanie z grup wsparcia może być źródłem komfortu i otuchy.
- Techniki relaksacyjne — regularna praktyka technik relaksacyjnych, takich jak medytacja czy wizualizacja, może pomóc w redukcji ogólnego poziomu lęku,
- Proste techniki dystrakcyjne np. liczenie wstecz od 100 z przeskokiem co 3, zimny prysznic, zaśpiewanie piosenki, proste gry umysłowe, sudoku, wykreślanki, krzyżówki.
Podsumowanie
Napady paniki są złożonym i często przerażającym doświadczeniem, które może mieć znaczący wpływ na jakość życia. Zrozumienie ich przyczyn, objawów i metod leczenia jest kluczowe dla osób dotkniętych tym problemem.
Jeśli doświadczasz napadów paniki, nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy i wsparcia. Dzięki odpowiedniemu leczeniu i technikom radzenia sobie możesz odzyskać kontrolę nad swoim życiem i cieszyć się pełnią zdrowia psychicznego.
